Η δημοκρατία είναι ένας διαρκής αγώνας
Κανελλόπουλος Κώστας, 28.09.14
Κατεβάστε το άρθρο ως PDFΜια συζήτηση είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να χωρέσει σε ένα άρθρο, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια συζήτηση με έναν ενεργό ακτιβιστή των κοινωνικών κινημάτων από τη δεκαετία του 1960 και το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ μέχρι τις μέρες μας, ο οποίος μάλιστα τυγχάνει να έχει αναλύσει ο ίδιος όλη αυτή την εμπειρία σε πλειάδα βιβλίων και άρθρων, μερικά από τα οποία κυκλοφορούν και στα ελληνικά, και το θέμα της συζήτησης να είναι η σχέση κινημάτων, πολιτικής, δημοκρατίας, η διεθνής συγκυρία και η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα.
Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός καθηγητής κοινωνιολογίας George Katsiaficas, στην αιχμή της αριστερής διανόησης, έχοντας ζήσει τη δεκαετία του 1970 σε μια εναλλακτική κοινότητα στην Καλιφόρνια, τη δεκαετία του 1980 στην αυτόνομη σκηνή του Βερολίνου και έχοντας μελετήσει από κοντά τις εξεγέρσεις στην νοτιοανατολική Ασία στα τέλη του 20ού αιώνα, έχει αποκτήσει βαθιά γνώση του κινηματικού φαινομένου μέσα από μια αναμφίβολα διεθνιστική ματιά (περισσότερα και αναλυτικότερα για τη ζωή και το έργο του George Katsiaficas στην προσωπική του ιστοσελίδα http://www.eroseffect.com).
Η συζήτησή μας ξεκίνησε, όσο και αν αυτό ακουστεί παράδοξο, από μια επισκόπηση της πλούσιας εξεγερσιακής ιστορίας της Κορέας και την «παρισινή κομμούνα του 20ού αιώνα» στην πόλη Kwangju το 1980. Η κορεάτικη κομμούνα κράτησε μεν λιγότερο από τη γαλλική, αλλά ήταν πιο αμεσοδημοκρατική, ενώ και τα αιτήματά της δικαιώθηκαν μέσα στα επόμενα 17 χρόνια.
Στη δυναμική της εξέγερσης και της μετάβασης στη δημοκρατία σε αυτά τα χρόνια το πάνω χέρι το πήραν οι πιο μετριοπαθείς δυνάμεις, αλλά η ίδια η εξέγερση στην Kwangju λειτούργησε ως πρότυπο για τα κινήματα σε άλλες χώρες της ΝΑ Ασίας, τα οποία μέσα σε 6 χρόνια (1986-1992) ανέτρεψαν 8 δικτατορικά καθεστώτα. Η ίδια η Κορέα αυτά τα χρόνια μετατράπηκε σε μια από τις ισχυρότερες οικονομίες παγκοσμίως και οι προοδευτικές ηγεσίες της πρώτης περιόδου αντικαταστάθηκαν από συντηρητικούς και νεοφιλελεύθερους.
Ο Katsiaficas πιστεύει στην απελευθερωτική δύναμη της κινηματικής δράσης και των εξεγέρσεων, αλλά, μακριά από ρομαντισμούς και εξιδανικεύσεις, η ανάλυσή του εμμένει στην άδηλη κάθε φορά δυναμική της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων. Ακόμα και οι μεγάλες επαναστάσεις είχαν αποτελέσματα αρκετά διαφορετικά από τις επιδιώξεις των κυριότερων πρωταγωνιστών τους.
Η αμερικάνικη επανάσταση οδήγησε στη γενοκτονία των Ινδιάνων και στον αμερικάνικο μιλιταρισμό, η γαλλική επανάσταση στη γαλλική αποικιοκρατία, η ρωσική επανάσταση στον κρατισμό και στα γκουλάγκ. Οι αλλαγές των κοινωνικών σχέσεων που επιφέρουν οι επαναστάσεις απελευθερώνουν τις παραγωγικές δυνάμεις. Η δικαιοσύνη όμως και η ανθρώπινη χειραφέτηση παραμένουν ζητήματα διαρκούς αγώνα.
Υπό αυτό το δυναμικό πρίσμα ο Katsiaficas αναλύει τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα. Οι κινηματικές δράσεις των τελευταίων χρόνων και ιδιαίτερα οι κινητοποιήσεις ενάντια στη λιτότητα και τα Μνημόνια και οι «Αγανακτισμένοι» εκβάλλουν στην κοινοβουλευτική ενίσχυση πολιτικών κομμάτων όπως ο ΣΥΡΙΖΑ. Όταν όμως ο ΣΥΡΙΖΑ έρθει στην εξουσία, τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν, θεωρεί ο Αμερικανός θεωρητικός υπενθυμίζοντάς μας το παράδειγμα των Γερμανών Πρασίνων - ένα κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία οφείλει να υπακούει τους νόμους και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να βρεθεί απέναντι σε κινητοποιήσεις τις οποίες μέχρι πρότινος υποστήριζε. Ποια θα είναι π.χ. η στάση του ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνησης στη διαμάχη στις Σκουριές Χαλκιδικής; Κάποιοι νόμοι θα χρειαστεί να αλλάξουν, αλλά για αυτό απαιτείται μια άνετη και ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η οποία σύμφωνα με τις τωρινές, τουλάχιστον, ενδείξεις δεν φαντάζει δεδομένη.
Σε κάθε περίπτωση πάντως το ζήτημα για τον George Katsiaficas δεν είναι απλώς να σχηματιστεί μια κυβέρνηση της Αριστεράς, αλλά αυτή η κυβέρνηση να μπορέσει να επιφέρει βαθείς μετασχηματισμούς στο κράτος ενισχύοντας π.χ. την Τοπική Αυτοδιοίκηση παραχωρώντας όχι απλώς αρμοδιότητες και πόρους, αλλά δίνοντάς της τη δυνατότητα να ασκήσει πραγματική διοίκηση συλλέγοντας η ίδια φόρους και ασκώντας οικονομική πολιτική. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ευνοούσε την συμμετοχή, την αυτοκυβέρνηση των ανθρώπων και τελικά τη δημοκρατία.
Μια άλλη μεταρρύθμιση, για την οποία ο συνομιλητής μας εκπλήσσεται που δεν γίνεται ιδιαίτερα λόγος, είναι η φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και ο πλήρης διαχωρισμός κράτους Εκκλησίας. Το ζήτημα εδώ δεν είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ και η ηγεσία του πιστεύουν στην Εκκλησία, αλλά αν η Εκκλησία πιστεύει στη δημοκρατία ή όχι.
Ο συνομιλητής μας είναι αρκετά επιφυλακτικός μπροστά στο ενδεχόμενο μιας συντηρητικής αναδίπλωσης του ΣΥΡΙΖΑ από τις προ διετίας θέσεις του, παραμένει ωστόσο θετικά διακείμενος στο όλο εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ ως ενός ελπιδοφόρου, σε διεθνές επίπεδο, παραδείγματος ενότητας της Αριστεράς. Και το πεδίο όπου θα κριθούν τα πράγματα είναι ο βαθμός στον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ θα τηρήσει τη δέσμευσή του για τερματισμό της λιτότητας. Η δέσμευση αυτή ήταν κατά τον Katsiaficas αυτή που οδήγησε στην ενίσχυση και την εκλογική εκτόξευση του ΣΥΡΙΖΑ το 2012 και είναι αυτή πάλι σήμερα που μπορεί να τον οδηγήσει στην εξουσία. Ο τερματισμός της λιτότητας, ανεξαρτήτως των συγκρούσεων που θα απαιτήσει κάτι τέτοιο, είναι αυτός που μπορεί να λειτουργήσει σαν καταλύτης για το δυνάμωμα της αλληλεγγύης σε διεθνές επίπεδο και της αλλαγής των συσχετισμών στην Ευρώπη. Κοντολογίς μια κυβέρνηση στην Ελλάδα που θα βάλει τέλος στις πολιτικές λιτότητας θα ενισχύσει αντίστοιχες πολιτικές θέσεις και στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό Νότο και όχι μόνο.
Φυσικά μια τέτοια εξέλιξη αναμένεται να συναντήσει ισχυρές πιέσεις και από το εξωτερικό και από το εσωτερικό. Στο εσωτερικό ιδίως ο George Katsiaficas είναι πολύ ανήσυχος από την άνοδο της Χρυσής Αυγής, την οποία θεωρεί μια ουσιαστικά στρατιωτική οργάνωση η οποία δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει βία στους δρόμους ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτή την περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ, δεδομένων και των οργανωτικών του αδυναμιών, θα πρέπει να αναζητήσει συμμαχίες στους υπόλοιπους κινηματικούς δρώντες της Αριστεράς και του αναρχικού χώρου, όσο και αν κάτι τέτοιο ηχεί σήμερα παράτονα. Το έργο της υπεράσπισης και της αλληλεγγύης στον ΣΥΡΙΖΑ και στις δημοκρατικές δυνάμεις έρχεται να ενισχύσει μια σημαντική πρωτοβουλία στην οποία εμπλέκεται ενεργά ο συνομιλητής μας.
Πρόκειται για τη Διεθνή Επιτροπή για την Υπεράσπιση της Ελληνικής Δημοκρατίας, η οποία με έδρα στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης αποσκοπεί να ενημερώσει και να κινητοποιήσει την ελληνική διασπορά αλλά και προοδευτικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο.
"Η δημοκρατία είναι ένας διαρκής αγώνας" άλλωστε, όπως λέει ο ίδιος.